မြို့လုလင်သူကြီးရွှေလရောင် (သို့မဟုတ်) ဗိုလ်မင်းရောင်ရာဇဝင်

(၁၈၈၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်) နန်းတွင်း တောင်ဥယျာဉ်ဝယ် စံမြန်းနေ သော ဘုရင်နှင့် မိဖုရားတို့ သည်နန်းမြို့ရိုးအပြင် သို့ အင်္ဂလိပ်စစ်သားများခြံရံကာ ခြေကျင် ထွက်၍ ဘီရိုလှည်းစီးပြီး နန်းတော်မှအပြီးအပိုင် ထွက်ခွာသွားခဲ့ရသည်။

အင်္ဂလိပ်တို့အဖို့ မြန်မာဘုရင်ကို ဖမ်း ဆီးခေါ်ဆောင်ရသည်မှာ ကြက် ကလေး၊ ငှက်ကလေးများကဲ့သို့ လွယ်ကူ လှသည်။ပါတော်မူမြင်ကွင်းကိုမလှမ်းမကမ်းမှတိတ်တိတ် ဆိတ်ဆိတ် ကြည့်နေသူများကြားတွင်တောက်ခေါက်သံတစ်ချက်ကျယ်လောင်စွာ ပေါ်ထွက်လာသည်။

ငေးကြည့်နေသူများ ရုတ်တရက် လန့်ဖျပ် သွားပြီး အသံလာရာဘက်သို့ ငဲ့စောင်း ကြည့်ကြသည်။ တောက်ခေါက်သူမှာ မြို့လုလင်သူကြီး ဦးမင်းရောင် ဖြစ်သည်။အံကို တင်း တင်းကြိတ်ထားသည်။ လက်သီး ကို ကျစ်ကျစ်ပါအောင် ဆုပ်ထားသည်။ အရှင်သခင်မဲ့သွားသော ရွှေနန်းတော် ကြီးကို မျှော်ကြည့်နေ သည်။

ထို့နောက်”ရာဇဝင်ရိုင်းလိုက်လေ၊ တိုင်းတစ်ပါးသားတွေက သေနတ် တစ်ချက်မဖောက်၊ ဓားတစ်ချက် မမြှောက် ဘဲ အရှင်နှစ်ပါးကို ဖမ်း ဆီးခေါ်ဆောင် သွားတာ ရင်နာစရာကောင်းလိုက်တာ”ဟုဆိုကာ လူအုပ်ကြားမှ ဦးမင်းရောင် ပျောက်ကွယ်သွားလေတော့သည်။

`ရွှေလ ရောင်´ဘွဲ့ခံ မြို့လုလင် မြို့သူကြီး ဦးမင်းရောင်သည်တောင်တွင်းကြီးမြို့ မြောက်လက်နေ သူကြီးမျိုးရိုးဖြစ်သူ သွေးသောက်ဘွဲ့ရ ဦးမှူး၊ ဒေါ်ပိုတို့၏ သားဖြစ်သည်။ဗိုလ်မင်းရောင်၏မိခင် ဒေါ်ပိုမှာ ကိုင်းရွာသူဖြစ်သည်။ဗိုလ်မင်းရောင်ကို သက္ကရာဇ် ၁၁၉၉-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလတွင် ဖွားမြင်သည်။

ဦးမင်းရောင်၏ ဘိုးဘွားများ (ဦးမှူး၏ မိဘများ)မှာ သွေးသောက်ကြီးဘွဲ့ရ မြို့သူကြီး ဦးရိပ်ကြီး၊ မယ်ခဲတို့ဖြစ်သည်။ဦး မင်းရောင်တွင် မွေးချင်းလေးယောက်ရှိရာ ၎င်းတို့မှာ ဦးမင်းရောင်၊ ဦးမင်းမောင်၊ ဒေါ်မင်းကေ၊ ဒေါ်မင်းပွေ တို့ ဖြစ်သည်။ဦးမင်းရောင်မှာ အကြီးဆုံးသားဖြစ်သည်။

စင်စစ် ဦးမင်းရောင်၏ အမျိုးအနွယ်မှာ ကုန်သည်မျိုးများ၍ မင်းမှုထမ်းသူ နည်းပါးသည်။ ဦးမင်းရောင်၏ညီ ဦး မင်းမောင် တစ်ဦးသာလျှင် အတော်အတန် ရာထူးမြင့်မားခဲ့ပေသည်။ညီဖြစ်သူ ဦးမင်းမောင်မှာမူ မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးလက်ထက် ပထမရွှေတိုက်စိုး၊ ဒုတိယအရှေ့တပြင်၊ တောင်တပြင်အခွန်ဝန်၊

တတိယ တောင်တွင်းဝန်၊ စတုတ္ထ ပင်း၊ နတ်မောက်၊ ကျောက်ပန်းတောင်း ၃ မြို့ ဝန်၊ ပဉ္စမ တောင်ငူမြို့၊ နှစ် မြို့ဝန်အဖြစ် အကြိမ်ကြိမ် ချီးမြှင့်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ဦးမင်းရောင်၏မိထွေး
(ဒေါ်လေး)တော်စပ်သူမှာ နတ်မောက်မြို့သူကြီး (ဦးရွှေနီ၏ဇနီး) မယ်စိုးဖြစ်သည်။

နတ်မောက်မြို့သူကြီး ဦးရွှေနီ၏ အမျိုးအနွယ်မှာ မင်းခစားများသည်။ ပညာတတ် ဉာဏ်ထက် မြက်ကြသည်။၎င်း၏ညီ ဦးပွားဆိုသူသည် တရုတ်မြို့ဝန်၊သံတော်ဆင့်၊ကသည်းမြင်းဝန်နှင့် မြင်ကွန်းမင်းသား၏ဆရာဖြစ်၏။ထို့ပြင် တောင် စဉ်ဝန် ဦးဝိုက်၊ မင်းတုန်းမင်းလက်ထက် ခန်းပတ်မင်းကြီးတို့မှာလည်း ဦးရွှေနီ၏ အဆက်အနွယ်များဖြစ်ရာ ဦးမင်းရောင်သည် မှူး မတ်အ မျိုးအနွယ်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

ဗိုလ်မင်းရောင်သည် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်အဘွား တော်စပ်သူဒေါ်သူဇာ၏မောင်ဝမ်းကွဲတော်စပ် သည်။ဗိုလ်မင်းရောင်သည် ရုပ်ရည်သန့်ပြန့် အထူးခန့်သည်။အရပ် ၆ ပေနီးပါး အသားဖြူ ၊ နှုတ်ခမ်းမွေး ကောင်း၊ စူးရှသော မျက်လုံးရှိကာ အ ချိတ် ပုဆိုးဝတ်၍ မြင်းစီးသောအခါ လွန်စွာမှ ခန့်ငြားလျက် ကျက်သရေ ရှိလှသည်။ ဦးမင်းရောင်သည် စိတ်ထက်မြက်၏။ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ ဆောင် ရွက်တတ်၏။

ရက်စက်တန်သည့်နေရာ၌ ရက်စက်၏။ညီ ဦးမင်းမောင်ကား ထိုသို့မဟုတ်။ ပျော့ပြောင်း သိမ်မွေ့သည်၊ စိတ်နှလုံး နူးညံ့၏၊ စောင်းအတီး အတော်တတ်၏၊ သီချင်းဆိုကောင်း၏။ ဦးမင်းရောင်သည် တစ်ကြိမ်တွင် ကြက်သားစားချင်၍ ညီလုပ်သူအား အသတ်ခိုင်း ၏။

ဦးမင်းမောင်မှာ စိတ်သဘော နူးညံ့သူဖြစ်၍ မသတ်ဘဲနေရာ ဦးမင်းရောင်ကိုယ်တိုင် ကြက်ကိုသတ်၍ ချက်ပြုတ်စား သောက်ပြီးလျှင် ဟင်းအကျန်ကို ညီအားမကျွေးဘဲ ခွေးကျွေးပစ်သည်ဟူ၏။၎င်း၏အဘွား ဒေါ်မယ်ခဲ၏ မယ်တော်ကြီး စျာပနတွင် ဦးမင်းမောင်၏ တပည့်များနှင့် ဦးမင်းရောင်၏ တပည့်များ လက်ဝှေ့ထိုးသတ်ရာ ဦးမင်းမောင်၏ တပည့်များကနိုင်သဖြင့် ပဝါတစ်ပိုင်း ဆုချသောအခါ ဦးမင်းရောင်က မခံမရပ်နိုင်သဖြင့် ၎င်း၏လူကို ပုဆိုးတစ်ထည် ဆုချသည်ဟူ၏။

ဦးမင်းရောင်၏ တပည့်များမှာ မိုက်မိုက်ကန်းကန်း လုပ်တတ်သော သူများဖြစ်ကြောင်း အဆိုရှိသည်။ဦးမင်းရောင်၏တပည့် မောင်တုတ်ဆိုလျှင် ကဇာတ်ပွဲများတွင် လူပြက် လက်စွဲများက ပြက် လုံးထုတ်လျှင် အခြားသူများအားလုံး ရယ်မောပြီးမှ တစ်ယောက်တည်း ကျယ်လောင်စွာ ကြာရှည် ရွဲ့၍ ရယ်မောတတ်ရာ ဆရာဦးမင်းရောင်က သဘောကျလှသဖြင့် ဤသို့လုပ်သည့်အခါတိုင်း ဆုအမြဲပေးသည် ဟူ၏။

ယင်းသို့ မိမိမှန်သည် ထင်ရာကို တဇွတ်ထိုးလုပ်ရဲသော သတ္တိကြောင့်လည်း အင်္ဂလိပ်များကို ခုခံစဉ် ညီဖြစ်သူ ဦးမင်းမောင်က လက်နက်ချရန် စာအတန်တန် ရေးသော်လည်း ဗိုလ်မင်းရောင်သည် အသက်သေသည်အထိ တိုက်ပွဲဝင် သွားခဲ့ပေသည်။

ထို့နောက် မြန်မာသက္ကရာဇ် (၁၂၄၇) ခုနှစ်၊ ခရစ် (၁၈၈၆) တွင် မန္တလေး နေပြည်တော်မှ နေလနှစ်ဆူ ပါတော်မူသောအခါ အင်္ဂလိပ်များ အ ထက် မြန်မာပြည်ကို သိမ်းပိုက်စဉ် ဗိုလ်မင်းရောင်သည် သူ့ကျွန်အဖြစ် နွံနစ်မခံ၊ ကုလားဖြူတို့အား မကြည့်လိုသော ဇာတိမာန်ဖြင့် လူသူ ၃၀ဝ၀-ခန့် စုပြီးလျှင် နယ်ချဲ့တို့ကို တော်လှန်ခဲ့လေသည်။

မြို့လုလင် အရှေ့ (၈) မိုင်ခန့် အကွာတွင်ရှိသော ဒူတောင် (မြင်းမဏိတောင်)ထိပ်တွင် ခိုင်ခံ့သော သစ်ခံတပ်ကြီးဆောက်လုပ်၍ တပ်စွဲပြီးလျှင် အင်္ဂလိပ်တို့ကို (၂)နှစ်တိုင် ခုခံတိုက်ခဲ့သည်။နယ်ချဲ့တပ်များက ထိုဒူတောင်တွင် တပ်စွဲနေသော ဗိုလ်မင်းရောင်၏တပ်ကို လားတင် အမြောက်များဖြင့် ပစ်ခတ်သည်။

ပေကန်ကြီးရွာအနီးတွင် ကုလားဖြူစစ်တပ်နှင့် ရင်ဆိုင်ရသောအခါ၌ ဗိုလ်မင်းရောင်က အနိုင်ရရှိသည်။ထို့နောက် မြို့လုလင်အနီးတွင် ညီတစ်ဝမ်းကွဲ တော်စပ်သူ ဗိုလ်မုံးနှင့်အတူ တွဲဘက် ၍ နယ်ချဲ့တို့ကို ချေမှုန်းရာ ရန်သူဘက်မှ ခုနစ်ယောက် ဖမ်းဆီးမိ၍ ယခု စွန်တံတားကြီးအနီး မြောက်ဘက် သရက်ပင်တွင် ကားစင်တင် ကွပ်မျက်ခဲ့လေသည်။

သက္ကရာဇ် ၁၂၄၉-ခုနှစ် ဝါဆိုလလောက်တွင် ဗိုလ်မင်းရောင်တပ်များကို မကွေးစစ်တပ်၊ တောင်တွင်းစစ်တပ်၊ ရမည်းသင်းစစ်တပ်၊ မိတ္ထိလာစစ်တပ်၊ ပေါင်း ဗြိတိသျှစစ်တပ် လေးတပ်ဖြင့် ညှပ်တိုက်ရာ လူစုကွဲ၍ အင်အားနည်းသွားသည်။

ဤအချက်ကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ တောင်တွင်း တောင်လက်မြို့အုပ် ဦးရွှေအိက အင်္ဂလိပ်လက်အောက်ဝင်ကာ အမှုထမ်းရန် သွေးဆောင်ဖြားယောင်းသော် လည်း ဗိုလ်မင်းရောင်က `ကုလားကိုဖြင့် ဘုရားမထူးပြီ၊ မတတ်နိုင်ပါက ရှမ်းပြည်ရွာသို့ တက်သွားမည်´ဟု စာပြန်အကြောင်းကြားလိုက်သည်။

ဗြိတိသျှအစိုးရသည် ဗိုလ်မင်းရောင်ကို မဖမ်းနိုင်သရွေ့ တောင်တွင်းမြောက်လက် နယ်များကို ငြိမ်းချမ်းစွာ မအုပ်စိုးနိုင်ကြောင်း သိသဖြင့် ဗိုလ်မင်းရောင်ကို အသေဖြစ်စေ၊ အရှင်ဖြစ်စေ၊ ဖမ်းဆီးပေးနိုင်သူအား ဆုငွေ ၁၀ဝဝိ/(ကျပ်) ပေးမည်ဟု ကြေညာခဲ့သေး၏ ။

သို့ဖြင့် ဗိုလ်မင်းရောင်သည် ၁၂၄၉ ခု၊ ဝါခေါင်လဆန်း ၂ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ကန်သား၊ ဗိုလ်ဆင့်၊ ဗိုလ်တရုပ်၊ ဗိုလ်ရွှေလှ၊ ကြယ်တံခွန်ဗိုလ်တို့နှင့်အတူ ရှမ်းပြည်သို့တက်ရန် စီစဉ်တော့သည်။

မိမိ ရှမ်းပြည်သို့ မထွက်ခွာမီ မကွေးမြို့အုပ် ဦးစံရီထံ ခိုကိုးရန်အတွက် အပ်နှံထားသော မိမိ၏ ငယ်မယား မထားအား နှုတ်ဆက်ရန် သေနတ်လက်နက် အပြည့်အစုံရှိသော ဗိုလ် ၂၀ နှင့်အတူ ဖိုလေးလုံးရွာသို့ ထွက်ခဲ့သည်။ထိုအတွင်း အင်္ဂ လိပ်စစ်ဗိုလ် (ဂန်းဒေါ)သည် နတ်မောက်မြို့ရှိ သိမ်တော်ကျောင်းတွင် စစ်စခန်းချကာ ဗိုလ်မင်း ရောင်ကို ဖမ်းဆီးရန် စုံစမ်းထောက် လှမ်း လျက်ရှိသည်။

ထိုစဉ် (မြန်မာသစ္စာဖောက် )အချို့က ဗိုလ်မင်းရောင်သည် တပ်ပျက်၍ မြို့လုလင်မှ မြို့သစ် တယ်ပင်စခန်းရွာများကိုဖြတ်၍ မကွေးနယ်သို့ ထွက်သွားကြောင်း လာရောက်သတင်းပေးသဖြင့် အင်္ဂလိပ်စစ်ဗိုလ်သည် ထိုနေရာသို့ ချီတက်သွားသည်။

ဗိုလ်မင်းရောင်ကို လေးတိုင်စင်ရွာအနီး နားနေသည်ကို တွေ့ရှိပြီး တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလေသည်။ ထို လေးတိုင်စင်ရွာ တိုက်ပွဲတွင် ရွှေလရောင်မှာ ပေါင် ကျည်ဆန်သင့် သော ဒဏ်ရာနှင့် အင်္ဂလိပ်တို့ မှတွေ့ရှိဖမ်းမိသွားရာ ဗိုလ်မင်းရောင်အား အင်္ဂလိပ်၏ သစ္စာခံရန်နှင့် သစ္စာခံက အသက်ချမ်း သာပေးမည်ဟု ဗြိတိသျှတို့က ဖြားယောင်းခဲ့သေး၏။

သို့သော် ဗိုလ်မင်းရောင်က သစ္စာမခံသည့်ပြင် ပြန်လည်တုံ့ပြန် ပြောဆိုသည်။ (“ငါဟာ တိုင်း ပြည်နဲ့လူမျိုးအပေါ် ဘယ်တော့မှ သစ္စာမဖောက်ဘူး၊ မင်းတို့ပေးတဲ့ရာထူးကို ငါ မလိုချင်ဘူး၊ မင်းတို့ ငါ့ကိုသတ်လိုက ခုချက်ချင်းပင် သတ်ပါ”)ဟုပြောဆိုရာ အင်္ဂလိပ်တို့က ဗိုလ်မင်းရောင်ကို ခေါင်းဖြတ် ၍သတ်ပစ်လိုက်လေတော့သည်။

ဗိုလ်မင်းရောင် အနိစ္စရောက်သောအချိန်မှာ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၄၉-ခုနှစ်၊ ဝါခေါင်လဆန်း ၂ ရက်၊ (ခရစ် ၁၈၈၇ ခု၊ ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်) ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ညနေ ၄ ချက်တီးအချိန်ဖြစ်သည်။

ဗိုလ်မင်းရောင်တွင် ဇနီး(၇)ယောက်ရှိရာ ပထမဇနီး မထားမှာ ဒေါ်လေးပြောင်၏ သမီးဖြစ်၍ မောင်နှမတစ်ဝမ်းကွဲတော်သည်။ တတိ ယဇနီး ဒေါ်ကုံတန်နှင့် ဖွားမြင်သောသား ဦးစံဖေမှာ ၁၉၄၅-ခု မတိုင်မီက ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။

ဦးစံဖေ၏သား ဦးသိန်းမောင်မှာလည်း မြို့လုလင်တွင် နေထိုင်ကာ ကွယ်လွန်သွားခဲ့လေသည်။ထို့နောက် နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်မှဦးမင်းရောင်၏ ဦးခေါင်းပြတ်ကို နတ်မောက်မြို့ သိမ်တော်ကျောင်းတိုက်၏ တောင်ဘက် ကန်ဘောင်ရိုးရှိ ထနောင်းပင်တွင် ချိတ်ဆွဲထားကာ လူအများအား လာရောက် ကြည့်ရှုစေခဲ့ပါ သည်။

crd,မူရင်း